نوشتن سخت است. چه، از گذشته بسیار دور که هنر نوشتن خلق شد، آن را ویژه کلام خدا میدانستند و از این رو قلم تنها در دست برگزیدگانی خاص قرار میگرفت. چندانکه در بعضی ادیان تنها کاهنان بودند که اجازه نوشتن را داشتند، حتا برای نگارش امور معمولی مردم. اوج ارزش نوشتن را میتوان در آیه نخست سوره قلم دید که سوگند میخورَد به آنچه قلم مینویسد.
به گمان اهالی داستان، سختترین نوع نوشتن، نوشتن داستان است. چراکه نیاز به ایدهیابی، مهندسی پیرنگ و پرداخت انتزاعی و خیالی دارد تا داستان به عنوان یک محصول هدفمند، کارکردِ درست داشته باشد.
سختترین نوع داستان، نوشتن داستانی با موضوع پیامبر خاتم است. اینکه نویسنده مسلمان تلاش کند با موضوع محترمترین شخصیت دین اسلام، داستانی خلق کند کار را سخت میکند حتا برای نویسندگان چیرهدست. چراکه دردرجه نخست، باید عناصر فنی داستان بهکار گرفته شود، سپس حرمت آن شخصیت منحصربهفرد تاریخ بهدرستترین وجه ممکن بازتاب یابد.
هیات داوران جشنواره خاتم ستایش میکند نویسندگانی را که داستانی در جهت بازتاب شخصیت پیامبر خلق کردند. به قول گابریل گارسیا مارکز، هر داستانی که خلق میشود، نمره هشتاد را از صد میگیرد. برگزارکنندگان جایزه خاتم پیشتر میروند و ادای احترام و ارزوی موفقیت میکند برای نویسندگانی که قصد و تلاش کردند، اما موفق به خلق داستان نشدند. چراکه پس از دهسال، مسیر نوشتن داستان برای پیامبر (ص) هموارتر شده و بازماندگان میتوانند در سالهای بعد به تلاش خود ادامه دهند. جشنواره هرسال موقعیتهایی را فراهم میآورد تا نویسندگان بیشتری را به خانواده بزرگ علاقهمندان پیامبر خاتم دعوت کند.
دوره دهم چهار بخش جداگانه برای ارزیابی آثار طراحی کرده بود که رمان، طرح رمان، داستان کوتاه و داستانک را دربرمیگرفت. بهجز در بخش دانشآموزی که آثار دانشآموزان با یکدیگر سنجیده میشد، دیگر بخشها محدودیت سنی نداشت و همچون دورههای گذشته، بانوان در ارسال اثر از آقایان پیشی گرفتند.
داوریها دومرحله در هر بخش انجام شد. و در هرمرحله، مهمترین ملاک سنجش، ارتباط با موضوع خاتم و قوت عناصر داستانی در آثار بود. آثاری دیده میشد که از نظر داستانی بسیار جذاب و فنی نوشته شده بود، منتها سیره پیامبر (ص) را بازتاب نمیداد. همچنین آثاری بودند که بازتاب سیره پیامبر (ص) در آن پررنگ بود، اما ساختار داستانی ضعیف داشت. این دو دسته آثار نتوانستند از مرحله نخست عبور کنند. هیات داوران پیشنهاد داد همچون دورههای گذشته، کارگاههای آموزشی را برای ایندست شرکتکنندگان برگزار کند تا شیوههای خلق داستان جذاب با محوریت سیره نبوی را بیاموزند.
کار هنری کار عدد و رقم نیست که بتوان تمام آثار را با یک فرمول واحد سنجید. داستان هنر است و هنر ثمره دانش و خلاقیت و سلیقه و ذوق خدادیست. از اینرو هیات دهنفره داوران در روزهای سخت پس از جنگ دوازده روزه، هفتصد و شش اثر را بررسی کردند تا برگزیدگان دوره دهم معرفی شوند. بهویژه در بخش دانشآموزی و کودک و نوجوان، نیاز بود روحیات و ذائقه پرورشی مخاطب هدف نیز در سنجش آثار درنظر گرفته شود. چندانکه گاهی در جلسه داوری گزینش برگزیدگان کار پیچیدهای میشد و داوران ناچار شدند در بعضی رتبهها برگزیدهای انتخاب نکنند.
در پایان با سپاس دوباره از شرکتکنندگان، امید داریم علاقهمندان به نوشتن برای پیامبر، با تمرین و پژوهش بیشتر و گرفتن مشاوره از اساتید جشنواره، خود را برای شرکت در دورههای پیش روی خاتم آمادهتر کنند.
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته.
سارا عرفانی، زهره طالبعلی، مریم اسلامی، مریم کوچکی، حمید گروگان، علی ارسنجانی، هادی خورشاهیان.