حق والدین بر فرزندان (سیرة نبوی)

از منظر اسلام، انسان در مقابل تمام نعمت‌های الهی پیرامون خود، موظف و مسئول است، از جمله این نعمت‌ها، نعمت داشتن پدر و مادر است. خداوند کریم در قرآن مجید در ۲۳ آیه صراحتاً و یا ضمناً فرزندان را به رعایت این حقوق امر فرموده است. پیامبران بزرگ، بهترین الگوهای بشری هستند که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علی...

حقوق اقلیتها در سیرة نبوی

حقوق اقلیت‌ها یکی از موضوعات مهم در تاریخ اسلام است که از زوایای مختلف مورد توجه متفکران مسلمان قرار گرفته است. پیامبر اسلام در سیره و رفتار خویش به خوبی احترام به حقوق اقلیت‌ها را به نمایش گذاشته است و بدون شک الگوی رفتاری همة مسلمانان در این موضوع و موضوعات دیگر است و تاریخ، رفتار پیامبر(ص) با اقل...

دعا در سیرة نبوی

دعا، طلب و درخواست بندگان از خدا یا آنچه معبود می‌پندارند، برای رسیدن به خواسته‌ها یا دوام داشته‌ها یا رفع ناملایمات، اعم از مادی و معنوی در زندگی دنیایی یا اخروی، چه در وضع عادی و چه در وضع اضطرار. دعا جزء سیرة پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده و در کلام آن حضرت از برترین اعمال شمرده شد...

سیرة پیامبر(ص) در برخورد با منکرات اجتماعی

از ۲۳ سال نبوت پیامبر اسلام(صلّی‌الله‌علیه‌واله‌وسلّم)، ۱۳ سال آن در مکه، صرف تبلیغ اسلام شد و ۱۰ سال آن، در مدینه، صرف تشکیل حکومت اسلامی. واضح است که بسیاری از احکام اسلامی (مثل احکام قضایی یا روابط اجتماعی بین مردم در جامعه)، برای اجرایی شدن، نیازمند تشکیل حکومت است و پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌واله‌و...

رفتار پیامبر(ص) با فرزندان

یکی از بهترین روش‌های پرورش درست عواطف کودک، نوازش و ابراز محبت به آنان است؛ زیرا همان‌‌گونه که کودک به غذاهای جسمی نیاز دارد، به غذاهای روحی نیز نیازمند است و مهربانی با وی، بهترین غذای روحی برای کودک است؛ زیرا کودک از بوسیدن، بوییدن و در آغوش‌گرفتن خشنود می‌شود و لذت می‌برد. پیامبر(ص) افزون بر دست...

رسالت جهانی پیامبر و وظایف دیگران در قبال آن

رسالت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در بخش‌های گوناگون جهان آفرینش منشأ آثار فراوانی بوده است، چنان‌که در جوامع مختلف بشری، تأثیر خاص خود را به همراه داشته است. در این مبحث ابتدا مراحل مختلف تأثیر رسالت آن حضرت و سپس وظیفة‌ جهانیان در برابر آن تبیین می‌شود

ساده زیستی پیامبر صلی الله علیه وآله

ما در این نوشتار برآنیم که ابعاد مختلف ساده زیستی در سیرۀ پیامبراکرم (صَ) را بازگو کنیم؛ تا انشاءالله راه و رسم زندگی را بر اساس سیرة او تنظیم کنیم.

زن در سنت و سیرة پیامبر اکرم(ص) در جامعه

سیره و رفتار مسالمت‌آمیز پیامبر اعظم صلی‌الله علیه و آله با غیر مسلمانان‌

«سیره» در لغت، به معنای سنّت، روش، مذهب، هیأت، حالت، طریقه و مانند این‌ها است و نیز می‌توان آن را نوع و سبک رفتار معنا کرد.1 مورّخانی که در شرح حال پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله کتاب نوشته‌اند، عنوان نوشتة خود را «سیرة النبی» گذاشته‌اند و شاید نخستین رشتة تاریخی، که مورد توجه مسلمانان قرار گرفت، هم...

سیرة پیامبر اعظم در روابط خارجی

پیامبراکرم(ص) به عنوان یک انسان کامل هیچ‌گاه برطبق هوای نفس کاری را انجام نمی‌داد و در تمام اعمال ورفتارشان از اصول و قواعد ویژه‌ای، پیروی می‌نمود که برگرفته ازمتن قرآن ومنطبق با وحی الهی بود؛2 به همین دلیل خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: لکم فی رسول الله اُسوة حسنة3 به همین دلیل رفتار، گفتار و کردار...

سیره پیامبر اکرم در استقبال از ماه مبارک رمضان

پیامبر در دنیا پارساپیشه بود و به الطاف و عنایات خداوند و جهان آخرت ایمان داشت و مشتاق آخرت بود؛ لذا با فرا رسیدن موسم طاعت و بندگی، بسیار سرخوش و شادمان می‌گشت و از دریافت پیاپی رحمت و برکت ماه صیام استقبال می‌نمود، در واقع او فرمان مولایش را گردن می‌نهاد که فرمود: «قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْ...

رحمت در سیرة نبوی

نقش محبت و مهرورزی در ادارة امور از سوی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از نکات شایان توجه در سیرة ایشان است. شواهد این سخن را در تاریخ، سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و همچنین در قرآن به‌طور مکرر می‌توان یافت. از سوی دیگر اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تحت تاثیر شخصیت و مهربانی...

سیرة پیامبر در رویکرد سیره نگاران معاصر حوزوی

فلسفة شکل‌گیری و بنیان‌گذاری حوزه‌های علمیه، تفسیر و تبیین اسلام و گسترش آن و نفوذ دادن آموزه‌های ناب این آیین حیات بخش به دل‌هاست. که این مهم، جز از راه تفسیر آیات و بیان سیرة رسول خدا ممکن نیست. یعنی رسالت حوزه‌هاست و وظیفة مهم آنهاست که آیات قرآن را برای تعالی زندگی مؤمنان، شرح کنند و سیرة رسول خ...

سیره نویسی نبوی

سیره برگرفته از مادة "سیر" به معنی رفتار و سیره به نوع و سبک رفتار گفته می‌شود. شهید مطهری معتقد است «آنچه تاکنون با عنوان سیره دربارة پیامبر(ص) نگاشته شده دربارة رفتار پیامبر بوده نه سبک و روشی که ایشان در عمل به منظور رسیدن به مقاصد خویش در شئون مختلف فردی، اجتماعی و سیاسی به کار برده‌اندم.

سیرة تبلیغی رسول اعظم(صلی الله علیه و آله)

در مطالعة سیرة تبلیغی رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) مباحثی گسترده قابل طرح است که برخی از آن­ها کلامی و بعضی تفسیری و قسمتی نیز تاریخی است. از مباحث مهمی که اخیراً نیز در برخی محافل و دیدگاه­ها ایجاد چالش نموده است؛ هدف از رسالت پیامبران الهی و به ویژه پیامبر خاتم(ص) است.

سیرة مدیریتی پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله)

شناخت اسلوب رفتاری و روش نظری و عملی پیامبر اعظم اسلام ـ صلی اللّه علیه وآله ـ یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های دینی ـ فرهنگی مسلمانان است؛ زیرا قرآن کریم شخصیت ممتاز او را به عنوان الگوی جاوید نوع بشر معرفی می‌کند.

سیرة رسول خدا صلی الله علیه و آله دربارة طبیعت، کشاورزی و محیط زیست

برای آن که سیرة پیامبر خدا ـ صلی اللّه علیه وآله ـ و اهمیت گفته‌های آن حضرت را دربارة کشاورزی طبیعت به درستی بشناسیم، مناسب است بیش از آن از شرایط و اوضاع و احوال و اندیشه و اعمال مردم حجاز آن روزگار آگاه شویم. چه این که آشنایی با فضایی که سخنان و اعمال رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله ـ در آن فضا تحقق...

سیرة نظامی حضرت محمد(ص)

در اسلام جنگ دفاعی است نه تهاجمی و مسلمانان به قصد کشورگشایی و تجاوز به حقوق غیر مسلمانان نمی‌جنگند؛ بلکه مبارزه برای حفظ موجودیت جامعة اسلامی و دفاع از آزادی اندیشه و اعتقادی است که مورد تعرض قرارگرفته است. با این وجود مبارزان از هر راهی برای غلبه بر دشمن بهره نمی‌گیرند و اصول ارزش‌های انسانی را مح...

شرح صدر در سیرة نبوی 

صدر به معنای سینه و قفس قلب می‌باشد که در اینجا مراد از شرح صدر یا سعة صدر معنای مادی و لغوی آن نیست، بلکه مقصود از صدر، قلب است، در معنای کنایی آن. یعنی روح انسان، بنابراین شرح صدر یک امر روحی و معنوی است نه یک امر مادی و جسمانی و هیچ چیز چون روح انسان قابل شرح نیست و قلب و روح آدمی، بیشترین قابلیت...

سیمای پیامبر اعظم(ص) در آیینة صحیفة سجادیه

صحیفة سجادیه مجموعة بی بدیلی است از معارف و حقایق بلند که کلید سعادت دنیا و آخرت را فرا روی انسان قرار می‌دهد. امام زین العابدین و سید ساجدین(ع) در سخت‌ترین شرائط حاکمیت روزگار، در قالب دعا، عالی‌ترین مضامین تربیتی، اخلاقی و عرفانی و علمی و فلسفی و سیاسی اجتماعی را به شیعیان و شاگردان مکتب اهل بیت(ع...

شجاعت در سیرة نبوی(ص)

شجاعت کلمه‌ای است عربی برگرفته از واژة شجع، یشجع و به معنای استواری و پابرجا بودن قلب در زمان بروز سختی‌ها و مشکلات است. این صفت که از خصائص و فضائل برجستة انسانی است در شکل کامل خود، در وجود نازنین رسول خدا(ص) رخ نموده بود به گونه‌ای که رسول خدا(ص) در همة جلوه‌ها و گونه‌هاى آن کامل و بى‌همتا بود آن...

شاخص‌های هویت اسلامی در جامعة نبوی(ص)

جامعه‌ای که رسول خدا(ص) در آن ظهور کرد، جامعه‌ای یک‌پارچه نبود، بلکه برعکس از قبایل، گروه‌ها و جماعات متفرق و پراکنده‌ای شکل گرفته بود. این قبایل خود نیز در درون به زیرمجموعه‌های متخاصمی تقسیم می‌شدند. فقدان دولت مرکزی و نبود دین واحد سبب شده بود که هیچ گونه وجه هویت1 مشترکی نداشته باشند و لذا بخش م...

سیره و رفتار مسالمت آمیز پیامبر اعظم(ص) با غیر مسلمانان

«سیره» در لغت، به معنای سنّت، روش، مذهب، هیأت، حالت، طریقه و مانند این‌ها است و نیز می‌توان آن را نوع و سبک رفتار معنا کرد.

گفته‏ ها و رفتارهاى وحدت آفرین رسول اکرم(ص)

شکّى نیست که وحدت یک ملّت و انسجام پیروان یک مکتب باعث عزّت و قدرت و شوکت آنان مى‏شود، و به این جهت در طول تاریخ کسانى با قدرت و پیروز بوده‏اند که انسجام و وحدت خویش را حفظ کرده‏اند. حتى پیروان باطل نیز آن‌گاه توانسته‏اند به مقاصد شیطانى خویش دست یابند که انسجام و وحدت خویش را بر محور منافع مشترک حف...

شورا در دولت نبوی(ص)

شور، مشورت و مشاوره در اسلام و در منطق عملی پیشوایان حق، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در سیرة پیامبر(ص) نوشته‌اند که آن حضرت با اصحاب خود بسیار مشورت می‌کرد.

ماه تابان (سيري در اخلاق نبوي صلي الله عليه و آله)

لگوپذيري از بزرگان و كمال يافتگان، فطري انسان هاست و اگر از روي انديشه و بينشي درست صورت گيرد، به منزلة راهي ميان بُر براي رسيدن به مقصود است. «يكي از نويسندگان مغرب زمين مي‌نويسد: براي مطالعة جوانان، هيچ چيز بهتر از شرح حال بزرگان نيست؛ زيرا وجود نوابغ، نمونة مجسم كلية فضايلي است كه ما مي‌خواهيم با...

مدارا با مخالف و مبارزه با معاند در سیرة نبوی

افراد هر جامعه دارای اندیشه‏ها، تفکرات و تمایلات متفاوتی هستند. در ارتباط بین افراد جامعه با حکومت، گروه‏های موافق و مخالفی وجود دارند که با برخوردهای متفاوت حکومت روبه‏رو می‏شوند. صرف‏نظر از انگیزة مخالفت‏ها و چرایی آن‏ها، نحوة برخورد حکومت با گروه‏های مخالف در جوامع قابل بررسی است و از برخوردهای س...

کرامت انسان در سیرة نبوی

آخرين پيامبر خداوند متعال در روي زمين حضرت محمد(ص) مي‌باشد كه دين اسلام توسط آن حضرت براي بشريت به ارمغان آورده شد. پيامبر اسلام(ص) در هفدهم ربيع الاول و بنابر قول اهل سنت در دوازدهم ربيع الاول سال عام الفيل در مكه چشم به جهان گشودند. در سن چهل سالگي در غار حرا به پيغمبري انتخاب شدند، و سيزده سال در...

کارکردهای اقتصادی و اجتماعی وقف و انفاق با رویکردی به سیرة نبوی

جامعه مجموعه­ای از افراد است که دارای کنش متقابل هستند و برای رسیدن به هدفی مشترک تلاش می‌کنند. با توجه به کنش متقابل بین افراد جامعه و تأثیرگذاری رفتارهای آنان بر یکدیگر، ضرورت درونی شدن برخی از سنت‌ها به عنوان یک ارزش در جامعه احساس می‌شود. نهادینه شدن سنت‌های حسنه چون وقف و انفاق نیز نیازمند الگو...

قانون‏مداری در سیرة نبوی

ضرورت قانون و قانون‏مداری از آغازین روزهای حیات بشر، همواره مورد توجه بوده است. در طول تاریخ، افرادی به منظور ایجاد نظم در جامعه و یا اهداف دیگر اقدام به وضع قانون و حاکمیت بخشیدن به آن کرده‏اند. اما تجربة بشری نشان داده است که در بلندای تاریخ، قوانین بشری از ایجاد جامعة قانون‏مدار که سعادت همه‏جابن...

شیوه‌های فرهنگی ارتباطی پیامبر(ص) در عهد مکی

در این مقاله پس از بحثی کوتاه دربارة منابع و واژگان تبلیغی، فعالیت‌های تبلیغی پیامبر(ص) در عهد مکی حول سه محور: الف: مراحل دعوت؛ ب: روش‌های دعوت و جهت‌گیری‌ها؛ ج: دستاوردها

عبادات در سیره و قول نبوی(ص)

عبادت برگرفته از واژة عربی عبد به معنای بندگی1 و خضوع و تذلل است.2 عبادت اظهار بندگی به درگاه خداوند است و این اظهار بندگی ملزوماتی دارد که در سیره و کلام رسول خدا(ص) بدان پرداخته شده است.

شهد شریعت نبوی(ص)در کام طوایف بَدَوی

امروزه تقریباً همه جا صحبت از جهانی شدن و یکی شدن تمدّن‌ها و فرهنگ‌هاست. روزنامه و مجلّه‌ای نیست که در طول ماه، شماره‌ای را به موضوعاتی همچون: گفتگوی تمدّن‌ها، دهکدة جهانی و ... (چه در دفاع و چه در مخالفت) اختصاص ندهد؛ امّا با همة این اوصاف، هنوز اکثر ما در نحوة ارتباط با خداوند و دوستانمان مشکل دار...

عرفان و عبادت در سیرة پیامبر اعظم

عرفان و عبادت از مهم‌ترين محورهاى بحث در سيرة نبوى(صلى الله عليه وآله) است. عبادت، فرع و مترتب بر معرفت است، و از همين روى، پيامبراعظم(صلى الله عليه وآله)تحت تربيت الهى مسير كسب معرفت را چنان طى كرد كه آمادة پذيرش رسالت عظيم الهى شد. درجات بالاى معرفتى آن حضرت، حالتى قرين با ذكر و احساس حضور دايم در...

پیامبر اکرم (ص) و کرامت انسان

آیا انسان نزد رسول اعظم (ص)، از ارزش و کرامت برخوردار است؟ اگر جواب مثبت است، کرامت انسان به چیست؟ این مقاله نگاه رسول خدا محمد مصطفى(ص) را در این زمینه بررسى مى‌کند و با الهام از کلام وحى و کلام رسول الله (ص)، پس از پاسخگویى به پرسش‌ها، به شیوة عقلى و نقلى هفده نکته در این باره بیان مى‌کند و در پای...

پیامبر اعظم (ص) در آیینه قرآن

قرآن کریم متقن‌ترین و بهترین کتاب در معرفی و شناساندن پیامبر اعظم ـ صلی الله علیه و آله ـ است؛ زیرا این کتاب کلام وحی و سخن خداوند متعال است و از جهت حقانیت و درستی مطالب، معتبرترین کتاب به شمار می‌رود. خداوند متعال، در قرآن کریم، در آیات متعددی دربارة پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ سخن گفته اس...

پیامبر(ص) و مدارا در خانواده

کانون ‌خانواده از نهادهای مهم اجتماعی است که اساس و سنگ بنای جامعه را تشکیل می‌دهد. اسلام اهمیت زیادی به جایگاه خانواده در جامعه قائل شده و سفارش‌های فراوانی بر تحکیم و تشیید مبانی آن از جانب معصومین(ع) صورت گرفته است. همان‌گونه که اعمال پیامبر(ص) در تمام ابعاد زندگی الگوی مسلمانان است، شیوة رفتارش ...

پیامبر(ص) و مزاح

نابراین باید گفت از موضوع‌های مرتبط با حسن ‌خلق، موضوع مزاح است. البته شوخی به اندازه‌ای که موجب زدودن اندوه از دل مؤمن و شاد کردن او باشد و به گناه، زیاده‌روی، جسارت و سخنان زشت نیانجامد، پسندیده است. سخنان پیشوایان دین در این باره مبیّن همین امر است. پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «اِنّی لَاَ مْزَحُ وَ ...

پیمان در سیرة نبوی

مهمترین سرمایة یک جامعه، اعتماد متقابل افراد اجتماع نسبت به یکدیگر است، اصولا آنچه جامعه را از صورت آحاد پراکنده بیرون می‌آورد و همچون رشته‌های زنجیر به هم پیوند می‌دهد، همین اصل اعتماد متقابل است که پشتوانة فعالیت‌های هماهنگ اجتماعی و همکاری در سطح وسیع می‌باشد. ‌عهد و پیمان، تاکیدی بر حفظ این همبس...

تجلی رحمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در جنگ‌ها

تحلیلی بر سیرة ارتباطات میان فردی پیامبر اکرم(ص)

در مقالة حاضر، ضمن اشاره به اصول و شرایط ارتباط اثربخش از نگاه اندیشمندان حوزة ارتباطات، کوشش ­شده، سیرة ارتباطات میان فردی پیامبر(ص)، به عنوان یک شخصیت فوق­العاده و ارتباط­­گر قوی، بررسی و تحلیل شود. پیامبر(ص) با داشتن ویژگی­هایی همانند گشودگی، همدلی، حمایت‌گری، مثبت­گرایی و مساوات طلبی، شیوه­ای ست...

تغافل و خطاپوشی در سیرة پیامبر اکرم(ص)

غافل، از ارزش‌های اخلاق اسلامی است که در جامعة ما چه از نظر علمی و چه از نظر عملی، به مقدار کافی به آن توجه نشده است. این واژه به معنای چشم پوشی از خطاهای دیگران و از بالاترین مراتب عفو و گذشت است. پیامبر اکرم(ص)  که صاحب خلق عظیم بود، با بهره‌گیری از این خصلت به تربیت مردم همت گماشت و در عرصه‌های م...

توکل (سیرة نبوی)

توکل، از فضائل اخلاقی و منازل سیر و سلوک بوده و به معنای این است که انسان، خدا را تنها مؤثرِ در وجود بداند و تنها به او اعتماد کند و امور خود را به او واگذار کند. قرآن توکل را لازمة ایمان دانسته است. احادیث آن را از ارکان ایمان معرفی کرده‌اند. برای تشخیص کاربردی معنای توکل می‌توان به سیرة پیامبر که...

جايگاه وفاي به عهد و پيمان در سيره نبوي

مسلماً پیامبر گرامی اسلام(ص) که آورندۀ دین اسلام است، بیش و پیش از همه به دستورهای الهی عمل می‌کرد و به عهد و پیمان (که بسیار مورد سفارش و تأکید خداوند متعال است) پایبند بوده و با پیمان‌شکنان به شدت برخورد می‌نمود. این نوشتار سعی دارد تا در حد توان، اهمیت و جایگاه وفای به عهد و پیمان را در سیرة آن ...

این چنین بود انفاق پیامبر

شخصی می‌گوید: روزی بلال1 را در شهر حلب2 دیدم و از او پرسیدم: بلال! به من بگو ببینم انفاق‌های پیامبر چگونه بود؟ بلال گفت: انفاقی نبود که پیامبر صلی الله علیه وآله انجام دهد، مگر آن که مرا در انجام آن مأمور می‌کرد. همواره روش پیامبر صلی الله علیه وآله این‌گونه بود که هرگاه مسلمانی به نزدش می‌آمد و پیا...

بازی با کودکان در سیره نبوی

یکی از لوازم اساسی به منظور رشد روحی و جسمی کودکان بازی کردن است، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در بازی کودکان شرکت می‌کرد و با آنان هم‌بازی می‌شد، و می فرمود هرکس کودکی داشته باشد باید با او مانند خودش رفتار کند؛ در این مقاله بازی پیامبر با امام حسن و امام حسین (علیهم‌السلام) و دیگر کودکان و...

بردباری پیامبر(ص) در قرآن

واژة صبر برخلاف سایر واژه‌های اخلاق اسلامی که واجد یک معنا می‌باشد، به تنهایی ریشه و اساس بسیاری از خصوصیات اخلاقی است.بدین معنا که به دلیل نقش صبر در تقویت ایمان، اگر این صفت در اعماق قلب فردی تجلی یابد کلیة رفتارهای وی اسلامی و مکتبی می‌گردد.

پیامبر اسلام(ص) و مديريت تعالی‌بخش در اقتصاد سياسی

هر جامعه‌اي اعم از بدوي و مدني، مبتني بر يک شكل‌بندي سياسي است كه براي ماندگاري خود بايد از يک ساز و كار اقتصادي بهره‌مند باشد. اين ساز و كار اقتصادي در زمان جاهلي بر استفادة ابزاري از موقعيت جغرافيايي مكه به‌عنوان يک منطقة استراتژيک تجاري- ديني و نيز اقتصاد قبيله با مولفه‌هايي چون غارت، غنيمت و... ...

انفاق در سیرة نبوی

پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به عنوان بخشنده‌ترین مردم و گشاده‌دست‌ترین افراد بشر، الگویی بی‌بدیل، در انفاق مال در راه خدا بود. می‌فرمود: «من تربیت شدة خدایم. خدایم امر کرده به سخاوت و نیکی و نهی کرده مرا از بخل و ستم؛ آنچه مبغوض خداست بخل است».

پیامبر اسلام و شيوة گذر از جامعة جاهلى به جامعة اسلامى

كى از ابعاد زندگى پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است، شيوة آن حضرت در تبديل جامعة جاهلى به جامعة اسلامى است.